του Κώστα Λακαφώση
Όσο ασχολείται κανείς με τα σύγχρονα μαχαίρια ποιότητας, τόσο περισσότερο αρχίζει να μπερδεύεται με όλους τους διαφορετικούς κωδικούς που χρησιμοποιούνται από τον κάθε κατασκευαστή.
Ατσάλι δεν είναι μόνο ένα, και όπως έχουμε ξαναπεί, υπάρχουν πολλά διαφορετικά κράματα, που το καθένα σε συνδυασμό και με τη θερμική κατεργασία αλλά και το μέγεθος και το σχήμα του μαχαιριού, δίνει και διαφορετικό αποτέλεσμα.
Μια ματιά στα βασικά κράματα και τα θεωρητικά χαρακτηριστικά του καθενός, θα μας βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση των επιλογών του κάθε κατασκευαστή, αλλά και στην κοστολόγηση του κάθε μαχαιριού ανάλογα και με το κόστος κατασκευής του.
Η εισαγωγική μας αναφορά σαφώς και δεν καλύπτει πλήρως το θέμα, και είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε, πριν ακόμα ξεκινήσουμε την αναφορά μας στα διαφορετικά κράματα, ότι όλες οι πληροφορίες που μεταφέρουμε προέρχονται από συνδυασμό διαφορετικών πηγών και πρέπει πάντοτε να λαμβάνονται με μια επιφύλαξη.
Η σύγκριση ανάμεσα σε δύο κράματα παραπλήσιας σύνθεσης και κόστους δεν είναι δυνατόν να γίνεται πάντοτε με απόλυτα μονοσήμαντο τρόπο, και αν ακούσετε κάποιον να δηλώνει ότι το μαχαίρι του είναι καλύτερο από ένα άλλο επειδή το δικό του χρησιμοποιεί ατσάλι154CM ενώ το «άλλο» χρησιμοποιεί ATS-34, τότε μην δώσετε ιδιαίτερη σημασία. Ούτε άλλωστε και όλα τα μαχαίρια από ATS-34 είναι ακριβώς ίδια μεταξύ τους, αφού μια μικρή διαφορά στη θερμική κατεργασία (βαφή και ανόπτηση) μπορεί να δώσει αρκετά διαφορετικό αποτέλεσμα στα χαρακτηριστικά της λάμας του μαχαιριού.
Οι συγκρίσεις μπορούν να γίνονται με ασφάλεια μόνο ανάμεσα σε ατσάλια σημαντικά διαφορετικού κόστους και επιδόσεων, π.χ. ανάμεσα στο σχετικά μαλακό και φθηνό AUS6 και στο πολύ κοφτερό αλλά και ανθεκτικό VG-10, που φυσιολογικά κοστίζει περισσότερο. Και πάλι, όμως, όπως έχουμε ξαναπεί, η μοναδική απόδειξη της ποιότητας ενός μαχαιριού είναι η πραγματική δοκιμή σε σκληρή χρήση, και εκεί ξεκαθαρίζει αμέσως η θεωρία από την πράξη.
Ξεκινώντας από κάτω προς τα πάνω, κατά (θεωρητική) σειρά κόστους και ποιότητας, έχουμε λοιπόν:
Απλό ατσάλι (όχι ανοξείδωτο): είναι το πιο συνηθισμένο και φθηνό κράμα ατσαλιού, που μπορεί κανείς να το βρει σε εργαλεία (π.χ. ξυλουργικές λίμες) ή σε σούστες φορτηγών. «Επισήμως» συναντάται με διάφορους κωδικούς, π.χ. O-1, A-2, D-2, 1095 κλπ. και είναι πολύ καλό για την κατασκευή κοφτερών και ανθεκτικών μαχαιριών με επιδόσεις πολύ υψηλότερες σε σχέση με το κόστος. Μοναδικό μειονέκτημα: σκουριάζει!
420, 420 Modified, 425: μια οικογένεια ανοξείδωτων κραμάτων χαμηλού κόστους, με ικανοποιητικές επιδόσεις και αρκετά καλή μηχανική αντοχή, που ταιριάζει κυρίως σε πολυεργαλεία και μικρά πτυσσόμενα μαχαίρια. Χρειάζονται συχνό ακόνισμα, όμως τουλάχιστον ακονίζονται εύκολα και δίνουν αρκετά κοφτερή κόψη.
440Α, 440Β, 440C: «Μισή κατηγορία» παραπάνω από τα προηγούμενα κράματα, τα διάφορα 440 θεωρούνται η «βασική» κατηγορία ατσαλιού ποιότητας. Το 440C είναι το καλύτερο από τα τρία, και για πολλά χρόνια ήταν το στάνταρ «καλό» ατσάλι κυρίως των ευρωπαίων κατασκευαστών. Συνδυάζει καλές επιδόσεις με μεγάλη αντοχή στη διάβρωση, αλλά και μηχανική αντοχή στην ταλαιπωρία.
AUS6, AUS8, AUS10: Τρία λίγο πιο σύγχρονα κράματα, με τον αριθμό να μαρτυρά την περιεκτικότητα σε άνθρακα. Το AUS6 είναι το πιο φθηνό και μαλακό από τα τρία, ενώ το ενδιάμεσο AUS8, με καλή θερμική κατεργασία, έχει δώσει μαχαίρια λογικού κόστους και αρκετά υψηλών επιδόσεων, που συνδυάζουν κοφτερή λάμα αλλά και αντοχή στην ταλαιπωρία από χτυπήματα, κάμψη κλπ.
ATS-34, ATS-55, 154CM: Κράματα πολύ υψηλής ποιότητας με πολύ καλή επίδοση σε μαχαίρια παραγωγής αλλά και χειροποίητα. Και τα τρία κράματα είναι σχεδόν ίδια σε περιεκτικότητα των διαφόρων στοιχείων (διαφέρει η προέλευση), και το αποτέλεσμα εξαρτάται αρκετά από την θερμική κατεργασία. Για παράδειγμα, κάποιοι κατασκευαστές επιλέγουν το ATS-34 με κατεργασία που δίνει πιο υψηλό δείκτη σκληρότητας (Rc), κάτι που δίνει πολύ σκληρή και κοφτερή λάμα η οποία όμως ακονίζεται δύσκολα και κινδυνεύει από χτυπήματα, ενώ κάποιοι άλλοι επιλέγουν το ίδιο κράμα με διαφορετική κατεργασία που θυσιάζει λίγο από τη σκληρότητα υπέρ της αντοχής και της ευκολίας στο ακόνισμα.
VG-10, BG-42: Δύο κράματα πολύ υψηλών επιδόσεων, που διαφέρουν μεταξύ τους σε σύνθεση αλλά τα αναφέρουμε μαζί αφού πετυχαίνουν παρόμοια πολύ καλά αποτελέσματα, συνδυάζοντας εξαιρετικά κοφτερή κόψη με πολύ ανθεκτική λάμα σε όλων των ειδών τις ταλαιπωρίες. Χρησιμοποιούνται τόσο σε μικρά πτυσσόμενα μαχαίρια όσο και σε μεγάλα μαχαίρια επιβίωσης, πιστοποιώντας τη δυνατότητά τους να λειτουργούν άψογα σε κάθε εφαρμογή.
CPM440V: Ένα παράδειγμα της νέας γενιάς ατσαλιών, που κατασκευάζονται με πολύ προηγμένες μεθόδους και πετυχαίνουν επιδόσεις που πριν μερικά χρόνια θα πίστευε κανείς ότι δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν. Ξεκινώντας από τα στοιχεία του κράματος σε πολύ λεπτή σκόνη, και με μια σύνθετη διαδικασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία και πίεση, προκύπτει ένα κράμα με εξαιρετικά μηχανικά χαρακτηριστικά και με απόλυτη ομοιογένεια, χωρίς καθόλου ακαθαρσίες και αδύνατα σημεία σε κάποιο σημείο της δομής του. Το αποτέλεσμα είναι ένα μαχαίρι με πολύ καλή αντοχή στη διάβρωση που κόβει πολύ καλά και αντέχει για πάρα πολύ, αλλά ταυτόχρονα ακονίζεται αρκετά εύκολα αφού ο δείκτης σκληρότητας (Rc) είναι χαμηλότερος από ότι θα περίμενε κανείς.
Αυτά, σε πολύ γενικές γραμμές, για τα βασικά κράματα που χρησιμοποιούνται σήμερα από τους διαφόρους κατασκευαστές μαχαιριών ποιότητας. Σημειώνουμε όμως και πάλι ότι, πέρα από το ίδιο το κράμα, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και η σωστή θερμική κατεργασία, ενώ στους κατασκευαστές με μεγάλη παραγωγή, παίζει πλέον το ρόλο του και ο αυστηρός ποιοτικός έλεγχος που εξασφαλίζει ότι δεν υπάρχουν διακυμάνσεις στα χαρακτηριστικά του ατσαλιού που έχει επιλεχθεί να χρησιμοποιείται.
http://old.kynigesia.gr/
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου